Heb jij weleens dove mensen in je publiek?

Lianne tolkt regelmatig in kerken. Ter voorbereiding neemt ze vaak contact op met de spreker. Vanuit haar expertise en ervaring deelt Lianne hier een aantal tips voor jou als spreker. (S)preek jij weleens voor dove mensen in je publiek? Doe je voordeel met haar tips!

Vertel de tolk van tevoren wat de rode draad is

Als je geloofwaardig wilt spreken, steek je als spreker heel wat uren in de voorbereiding van wat je aan je publiek wilt overbrengen. Het kan voorkomen dat er mensen in je publiek zitten die een tolk gebarentaal inzetten om jouw boodschap te kunnen volgen. De kans is groot dat de tolk vooraf contact met je opneemt en voorbereidingsmateriaal aan je vraagt. De tolk geeft daarmee aan dat hij het belangrijk vindt om jouw boodschap geloofwaardig over te brengen. Jij hebt tijd geïnvesteerd in de opzet, het onderwerp en de anekdotes van je speech. Hoe beter de tolk ‘in jouw gedachtewereld kan kruipen’ hoe geloofwaardiger jouw boodschap overkomt bij het dove publiek. Tolken is niet een kwestie van luisteren en ‘met de handen wapperen’. De boodschap gaat door het brein van de tolk. Als de tolk al weet welke kant jij opgaat, dan kan de vertaling beter uit zijn handen komen. Met andere woorden: als de tolk een beroep kan doen op zijn lange-termijn-geheugen, omdat hij vooraf heeft gelezen wat jij ongeveer gaat zeggen, kan hij beter tolken.

Het is niet nodig om een tolk te voorzien van een uitgeschreven tekst. De rode draad van je verhaal is vooral belangrijk. En namen, nummers, voorbeelden en anekdotes. Als je zonder aantekeningen spreekt, kun je de tolk mailen wat het bijbelgedeelte is dat je behandelt en wat steekwoorden over waarom je juist dát gedeelte behandelt.

Vertel van tevoren je grappen

‘Heb je grappen verwerkt in je preek?‘ is een vraag die een tolk je voor de dienst kan stellen. Een tolk heeft luistertijd nodig, voordat hij kan beginnen met tolken. Daardoor loopt de vertaling altijd een beetje ‘achter’. Met een grap merk je dat aan het gelach: het dove publiek heeft de grap pas later ‘gezien’ en lacht daardoor ook later. Samen lachen bevordert de saamhorigheid. Als de tolk al weet wat de grap is en waar de clou zit, kan hij door het toepassen van een andere tolkstrategie ervoor zorgen dat het hele publiek op hetzelfde moment in lachen kan uitbarsten 😉 .

Vertel van tevoren wat de clou is van een filmpje

‘ O ja, halverwege heb ik een filmpje, dus dan gaat het zaallicht uit‘, vertel je terloops aan de tolk. ‘Is het filmpje ondertiteld?‘. ‘Nee, dat niet, maar het is heel duidelijk.‘ Op dat moment heeft de tolk een dilemma: er is geen tijd meer om het filmpje vooraf te bekijken, want de samenkomst begint zo. Zonder zaallicht is het donker. In het donker is er geen visuele communicatie mogelijk. De mededeling dat het filmpje duidelijk is, kan van alles betekenen. Wordt er niet gesproken in de film en vertellen de beelden het verhaal? Worden er korte zinnen gesproken of is er alleen muziek te horen? Kortom: gebruik je een filmpje ter ondersteuning van je preek? Vertel het de tolk, zodat de tolk weet of de film getolkt moet worden en hij eventueel een en ander kan afstemmen wat betreft de belichting.

Doe tijdens je monoloog net alsof de tolk er niet is

Tolken is intensief. Terwijl jij spreekt, luistert de tolk met volle aandacht naar jouw boodschap. Ondertussen zet hij de woorden en zinnen, de grammatica, van het Nederlands om naar de grammatica van de Nederlandse gebarentaal. Omdat gebarentaal geen geluid maakt, kan dat simultaan. Luisteren, verwerken en produceren zijn drie processen die tegelijkertijd plaatsvinden en waarbij oren, brein, ogen en handen van de tolk volledig betrokken zijn. Hoe meer aandacht jij de tolk geeft, hoe meer hij afgeleid wordt. Mogelijk geeft het de gebarentaalgebruikers ook nog ongewilde extra aandacht.